VALENCIA – Een jaar geleden teisterden stortregens en modderstromen Valencia en andere delen van Oost-Spanje, waarbij 229 doden vielen en duizenden mensen ontheemd raakten. Binnen enkele minuten verdwenen hele straten onder water, werden voertuigen weggevoerd en werden gezinnen uiteengereten in wat de dodelijkste weersgerelateerde ramp in Spanje in meer dan een halve eeuw werd.
Voor Toñi García is het verlies onvoorstelbaar. Die nacht gingen haar man en enige dochter Sara hun auto verplaatsen en kwamen nooit meer terug. "We dachten dat het een gebarsten leiding was. Het water steeg binnen enkele minuten meer dan twee meter. Auto's werden weggespoeld, muren stortten in. Het was een hel", herinnert ze zich. Drie dagen later vonden militaire duikers hen beiden in de garage. "We hebben niet kunnen rouwen. Pas als we gerechtigheid zien, zullen we rusten", zegt ze door haar tranen heen.
De ramp trof Valencia, Castellón, Alicante, Murcia, Almería en delen van Cuenca en Teruel, waardoor meer dan 40,000 mensen werden getroffen en honderden huizen onbewoonbaar werden. Kinderen blijven bang voor regen en overlevenden beschrijven hoe ze constant angstig zijn wanneer er een storm toeslaat.
De woede richt zich op de autoriteiten. Overlevenden beweren dat noodwaarschuwingen vertraagd waren, de coördinatie faalde en preventieve evacuaties werden genegeerd. "Ze stierven niet door de regen. Ze stierven door nalatig management", zegt Toñi. Verschillende lokale functionarissen worden nu gerechtelijk onderzocht wegens vermeende nalatigheid.
Psychologische ondersteuning was aanvankelijk vrijwel onbestaande. Toñi vertelt dat ze slechts tien minuten met een psycholoog doorbracht toen de lichamen van haar familie werden teruggevonden. Pas maanden later werden er speciale afdelingen voor geestelijke gezondheidszorg opgericht. "In het begin waren we helemaal alleen", zegt ze.
Op zoek naar erkenning reisden de overlevenden naar Brussel, waar ambtenaren van de Europese Commissie, waaronder voorzitter Ursula von der Leyen, hun schok uitten over het gebrek aan verantwoording en toezicht beloofden op de wederopbouwfondsen. Ondertussen heeft de regionale regering van Valencia, onder leiding van Carlos Mazón, de overlevenden nog steeds niet ontmoet of excuses aangeboden. "Het is schandalig en onmenselijk. Hij draagt 229 doden op zijn schouders", zegt Toñi.
Op de eerste verjaardag van de ramp worden de slachtoffers geëerd met een staatsbegrafenis. Maar de overlevenden willen meer dan alleen een ceremonie: ze eisen erkenning, publieke excuses en hervormingen om toekomstige tragedies te voorkomen. De lessen van de overstromingen van vorig jaar laten zien dat levens worden gered als de autoriteiten snel handelen.
"We willen geen wraak. We willen herinnering, waarheid en gerechtigheid. Alleen dan kunnen we afscheid nemen van onze dierbaren zoals ze verdienen", zegt Toñi. Voor de overlevenden van Valencia zijn verdriet en vastberadenheid onlosmakelijk met elkaar verbonden, een jaar nadat het water zich had teruggetrokken.
